ความรู้สำหรับครูสาระน่ารู้สาระน่ารู้

ธาเลส (THALES)

ธาเลส ได้รับการยกย่องให้เป็นบิดาของปรัชญาตะวันตก เมื่อวันที่ 28 พฤษภาคม ก่อน ค.ส. 585 ป็นผู้ทำนายการเกิดสุริยคราส เป็น1ใน7ของบัณฑิตกรีก ทุกท่านต่างก็มีคติพจน์ (คำนิยาม)ประจำตนและคำนิยามของธาเรสก็คือ “น้ำนี้ดีที่สุด” (Water is best) โดยตั้งคำถามที่ว่า อะไรคือปฐมธาตุของโลก ? ธาเลสมองสรรพสิ่งรอบ ๆ ตัว เห็นคน ต้นไม้ ภูเขา และอื่น ๆ เขาคิดว่าสิ่งต่างๆเหล่านั้นเกิดมาจากอะไร ? แน่หละ คงไม่ใช่ฝีมือเนรมิตของเทพเจ้า โลกที่เราอาศัยอยู่คงเกิดจากการรวมตัวของผงธุลีที่เล็กที่สุด ธรรมชาติเองเป็นผู้จัดสรรนำเอาผงธุลีที่ลอยคว้างอยู่ในห้วงอวกาศมาปั้นเป็นโลก เมื่อโลกแตกสลายสรรพสิ่งก็จะกลับคืนสู่ผงธุลีดังเดิม ผงธุลีนั้นจึงเป็น“วัตถุดิบ” สำหรับสร้างโลก มันมีอยู่ก่อนสิ่งอื่นทั้งหมด “มันเป็นธาตุดังเดิม” หรือปฐมธาตุ (First Element) ของโลก ซึ่งจะต้องเป็นสิ่งที่มีอนุภาคเล็กที่สุดจนแบ่งย่อยอออกไปอีกไม่ได้แล้ว ธาเลสถามตัวเองว่า แล้วอะไรคือปฐมธาตุของโลก ? ผงธุลีที่ว่านั้นมีสภาพเป็นอะไร ? และเขาคิดว่า น้ำคือละอองธุลี หรือธาตุเดิมแท้ของโลก เพราะโลกและสรรพสิ่งเกิดมาจากน้ำ ๆเป็นปฐมธาตุทรงประสิทธิ์ภาพในการแปรรูป (Tranformation) เป็นสิ่งอื่นๆ น้ำจับตัวเป็นของแข็งก็ได้ ละลายเป็นของเหลวก็ได้ และระเหยกลายเป็นไอก็ได้ ธาเรสบอกว่า เมื่อน้ำระเหยขึ้นฟ้า ความเย็นของน้ำจะค่อยๆแปรสภาพเป็นความร้อน น้ำแปรรูปเป็นไฟ แต่เมื่อน้ำตกลงมาในรูปสายฝน แสดงว่าน้ำกำลังแปรรูปเป็นดิน เหตุนี้น้ำจึงเหมาะอย่างยิ่งที่จะเป็นธาตุเดิมของโลก

 

ปรัชญาของน้ำและชีวิต ตามแนวทางของธาเลส
ธาเลส (THALES)
ธาเลส (THALES)

มี 2 วิธี ที่คุณจะเอาน้ำที่แข็งตัว ออกจากขวดที่ปากแคบ หนึ่ง ทุบขวดให้แตก เพื่อจะได้น้ำแข็งที่เป็นก้อนๆ สอง รอให้น้ำที่แข็งตัว…ละลาย แล้วค่อยเทน้ำ…ออกจากขวด

ธาเลส (THALES)
ธาเลส (THALES)

“ ชีวิตของคนเรา ก็ไม่ต่างอะไร กับน้ำ ” มีสุข หรือ มีทุกข์ ก็ขึ้นอยู่ที่วิธี….ที่เราใช้ชีวิต ในยุคโบราณกาล ธาเลส 1 ใน 3 ใบเถา แห่งนักปรัชญาสำนักไมเลตุส ชาวกรีก กล่าวว่า….. “ น้ำเป็นปฐมธาตุ หรือ ธาตุดั่งเดิม (The First Element) ของโลกนี้ ” และสรรพสิ่งทั้งหลายในสากลโลก ก็ล้วนเกิดมาจากน้ำ เป็นเบื้องต้น เป็นสิ่งเริ่มแรก น้ำจึงมีอยู่ในสิ่งทั้งผอง ทั้งใน สัตว์ มนุษย์ ก้อนหิน พื้นดิน ต้นไม้ ก้อนเมฆ ท้องฟ้า ดวงดาว และจักรวาล ฯลฯ ด้วยกันทั้งหมด คือ อัญรูปของน้ำ (Allotropy of aqua) “ น้ำไม่ใช่สิ่งไร้ชีวิต แต่เป็นสิ่งมีชีวิต ” “ ทุกสิ่ง….เกิดจากน้ำ และจะกลับคืนสู่น้ำ ” ดังนั้น น้ำ…จึงเป็นธาตุ และสถานะ… ของสิ่งทั้งหลายทั้งปวง ที่มีความไม่แน่นอน ผันผวน แปรปรวน เป็นพื้นฐาน เป็นคุณลักษณะ

เฉกเช่นเดียว กับ… ชีวิตของคนเรา ที่ไม่มีสิ่งใดจีรัง ยั่งยืน คงทน ถาวร มีแต่ความเปลี่ยนแปลงเท่านั้น ที่เป็นสิ่งจริงแท้…ของชีวิต

ธาเลส (THALES)
ธาเลส (THALES)

ต้นธารแห่งปรัชญา Thales : ธาเลส นักปรัชญากรีกยุคโบราณจากเมืองมิลีทัส (Miletus) ผู้ก่อตั้งสำนักปรัชญาไมเลตุส และได้ชื่อว่าเป็น “ บิดาแห่งปรัชญา ” ของโลกนี้ ธาเลสมีชื่อเสียงในทางคณิตศาสตร์และดาราศาสตร์ กล่าวกันว่า เขาเป็นผู้ทำนายสุริยคราสซึ่งเกิดขึ้นในปี ค.ศ. 568ก่อนคริสตกาลได้อย่างถูกต้อง นอกจากนี้ ธาเลสยังเป็นวิศวกรที่ยิ่งใหญ่ของยุคโบราณอีกด้วย เพราะเขาสามารถเปลี่ยนทิศทางของแม่น้ำเฮลิส (Halys) เพื่อให้กองทัพของกษัตริย์โครซัส (Croesus) แห่งลิเดีย (Lydia) สามารถเดินทัพผ่านไปโจมตีเปอร์เซียได้ ซึ่งมีบันทึกหลักฐานไว้ในหนังสือประวัติศาสตร์สงครามกรีกเปอร์เซียของเฮโรโดตัส : Herodotus (ประมาณ 450 ก่อน ค.ศ.) เป็นสิ่งยืนยันได้ว่า ธาเลสมีความเข้าใจเรื่องของน้ำเป็นอย่างดี

ธาเลส (THALES)
ธาเลส (THALES)

ภาพ เหล่าเทพปกรณัมของชาวกรีก อภิปรัชญา : Mataphysics ธาเรสเป็นนักปรัชญาหัวก้าวหน้าที่มีความคิดอย่างเสรี โดยไม่ยึดติดอยู่ในกรอบของขนบธรรมเนียม ประเพณีหรือศาสนา และไม่เชื่อในเรื่องของนิยายปรัมปราโบราณ (เทพปกรณัมกรีก) ซึ่งคนในยุคนั้น…ยังถูกครอบงำทางความคิดด้วยเรื่องเหล่านี้อยู่มาก แต่ธาเลสได้พยายามตอบปัญหา…ในเรื่องหลักพื้นฐานของสิ่งทั้งปวง ด้วยการสังเกต สอบสวนหาสาเหตุ และคิดพิจารณาอย่างเป็นระบบ จนได้คำตอบว่า “ น้ำ คือ ละอองธุลีหรือธาตุดั่งเดิมของโลกนี้ และสรรพสิ่งเกิดมาจากน้ำ ” ไม่ใช่โดยการ…ดลบัลดาลของเทพเจ้า…แต่อย่างใด อริสโตเติลก็กล่าวสอดคล้องกันว่า “ การถือเอาน้ำเป็นพื้นฐานของสิ่งทั้งปวงตามทัศนะของธาเลสนั้น เป็นข้อที่สามารถพิสูจน์ได้…จากธรรมชาติทั้งหลาย เพราะน้ำมีความสำคัญต่อสิ่งมีชีวิตทั้งหลาย ”

ธาเลส (THALES)
ธาเลส (THALES)

ภาพ แพลนตอนที่ขยายด้วยกล้องจุลทรรศน์ ดังนั้น น้ำ…จึงเป็นสิ่งที่มีชีวิต ไม่ใช่สิ่งที่ไร้ชีวิต และน้ำ…เป็นสิ่งที่ทรงประสิทธิภาพที่สุด ในการแปรรูป และการปรับเปลี่ยนสถานะของตนเอง เช่น 1) จับตัวเป็นของแข็งได้ (Solid) 2) ละลายตัวเป็นของเหลวได้ (Liquid) 3) ระเหยกลายเป็นไอหรือก๊าซได้ (Gas) โดยธาเลสกล่าวว่า… “ เมื่อน้ำระเหยขึ้นไปในอากาศ ความเย็นของน้ำค่อยๆแปรสภาพเป็นความร้อน น้ำได้แปรรูปเป็นไฟ แต่เมื่อตกลงมาในรูปของสายฝน… ก็แสดงว่าน้ำกำลังแปรรูปเป็นดิน ดังนั้น น้ำจึงเหมาะอย่างอย่างยิ่งที่จะเป็นปฐมธาตุของโลก ”

ธาเลส (THALES)
ธาเลส (THALES)

ถึงคำอธิบายของธาเลสจะมีข้อผิดพลาดอยู่บ้าง (ในทางฟิสิกส์) และยังเป็นความคิดที่ยังหยาบและล้าหลังอยู่ แต่ความสำคัญในคำสอนธาเลสไม่ได้อยู่ที่ว่า… ปรัชญาว่าด้วยเรื่องของน้ำ…มีความถูกต้องเพียงใดหรือไม่ แต่มี…คุณค่าและความสำคัญที่…เป็นก้าวแรกของมนุษยชาติที่มีความพยายามจะ… อธิบายจักรวาลโดยทางธรรมชาติวิทยา และโดยการคิดหาเหตุผลอย่างเสรี นั่นเอง ” เสรีภาพของมนุษย์ เริ่มต้นที่ความคิดก่อน ” ” และความเคลื่อนไหวทางความคิด นำมาซึ่งความเคลื่อนไหวทางการกระทำเสมอ ”

ธาเลส (THALES)
ธาเลส (THALES)

และสิ่ง…หรือของ…ใดที่เก่า….ใช่จะไร้…ซึ่งประโยชน์ เสมอไป ความรู้ใดๆ… ที่เป็นปัญญา… ยังคงให้…. ซึ่ง… สติปัญญา…. เสมอ หากเรารู้จัก… ที่จะคิด… ไตร่ตรอง… และมองให้เห็น…. ความจริงรอบด้าน… หลากมิติ ตัวอย่างเช่น ….. ความเหมือนกันทางนามธรรม : The same abstract หรือในเชิงคุณลักษณะของน้ำ และ ชีวิตของคนเรา กล่าวคือ น้ำ… มีคุณสมบัติพิเศษที่สามารถ…แปรรูป ปรับตัว และเปลี่ยนแปลงสถานะ…ได้เสมอ เป็นได้ทั้งของแข็ง ของเหลวและก๊าซ เฉกเช่นเดียว กับ… ชีวิตของคนเรา… ที่มีความเปลี่ยนแปลง… เป็นภาวะวิสัย คือ 1) ทางร่างกาย (physical condition) เช่น จากเด็กเติบโตเป็นผู้ใหญ่ และมีแข็งแรง… มีเจ็บป่วย 2) ทางจิตใจ (Mental Status) เช่น เดี๋ยวมีทุกข์…มีสุข…มีดีใจ… มีเสียใจ… ผลัดเปลี่ยนกันไปเสมอ และท้ายที่สุด 3) ในทางกฎเกณฑ์ธรรมชาติ (laws of nature) ที่… เมื่อมีชีวิต… ก็ต้องมีความตาย ไม่มีใครสามารถหนีความตายได้พ้น ด้วยเหตุนี้ หากเราได้… เรียนรู้…. ในความจริงว่า…ทุกสิ่งนั้น….เปลี่ยนแปลง….อยู่เสมอ และเข้าใจ….ในกฎของน้ำ ง่ายๆ คือ…. ” การโอนอ่อน ไม่ขัดขืน ทำตัวให้สอดคล้อง…กับสภาพแวดล้อม ” และพยายามเปลี่ยนแปลง…. ปรับตัว…ให้ได้ ทั้ง เย็น ร้อน อ่อน แข็ง ในทุกสภาพ…สถานะ…อย่างเหมาะสม เพียงเท่านี้…เราก็จะสามารถมีความสุขอยู่ได้…ในทุกภาชนะ… ของชีวิต และเคล็ดลับ สุดท้าย คือ… “ จงเป็นน้ำที่ใสสะอาด… หรือ มีจิตใจที่ใสบริสุทธิ์ อยู่เสมอ ” ……………………………………………. ปิยะฤทธิ์ พลายมณี

Related Articles

Back to top button
QR Code Generator | สร้างรหัส QR ของคุณได้ฟรี - สร้าง QR Code ออนไลน์อย่างง่ายและฟรี